МЬЯНМАРЫН ХОЛБООНЫ БҮГД НАЙРАМДАХ УЛСЫН ТУХАЙ ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА

2024-09-12


Нутаг дэвсгэр:

 

  • Нутаг дэвсгэрийн хэмжээ:  676,578 км2 талбай (дэлхийд 39-т ордог);
  • Байршил: Энэтхэг-Хятадын хойгийн баруун хэсэгт;
  • Хөрш улс: Бангладеш, БНХАУ, БНЭУ, БНАЛАУ, Тайландын Хаант Улс;

Хүн ам:

 

  • Хүн амын тоо: 57.3 сая (2024 онд);
  • Үндэс, угсаа: нөлөө бүхий 8 том, 135 жижиг үндэстэн ястан байдаг ба нийт хүн амын 68% нь Бамар (Мьянмар), 9% нь Шан, 7% нь Карэн, 4% нь Ракин, 3% нь Хятад, 2% Энэтхэг, 2% нь Мон, 5% нь бусад үндэстэн эзэлдэг;
  • Хүн амын 42.8% нь 25-54, 26.7% нь 0-14, 18.6% 15-24, 11.9% нь 55-аас дээш настай;
  • Хүн амын өсөлт жилд: 0.71% (2024 онд);
  • Дундаж наслалт: 67.96;
  • Хүйсийн харьцаа: 0.93 эрэгтэй/1 эмэгтэй;

Албан ёсны хэл:

  • Бирм хэл (Төвд хэлний бүлэгт хамаардаг);

Шашин:

  • Нийт хүн амын 89% нь буддист, 4% нь христ, 4% нь исламын шашинтай

Нийслэл:  

  • Нейпидо хот, 924,608 оршин суугчидтай;
  • Далайн түвшнээс 115 метрт байралдаг;

Засаг захиргааны нэгж:

  • Нутаг дэвсгэр засаг захиргааны хувьд 7 бүс, 7 мужаас бүрддэг;
  • Нийт 63 дүүрэг, 312 хот суурин, 65148 тосгонтой

Улсын бэлгэ тэмдэг, онцлог:

  • Буддын шашны өлгий нутгийн нэг болох Мьянмарын 2600 жилийн түүхтэй “Шведагон” алтан суврага;
  • Бирмын анхны Вант улс Баган гүрний (11-13 дугаар зуун) туурь.  Жуулчдын Зүүн, Өмнөд Азийг зорьж очих сонирхолтой газрын нэг (Хубилай хааны цэрэг Баган руу 1277, 1283, 1287 онд довтолж байсан түүх байдаг);
  • Нобелийн энхтайвны шагналт, ардчиллын төлөө тэмцэгч хатагтай Аунг Сан Сү Чий;
  • Эрдэс баялгийн арвин нөөцтэй бөгөөд Мьянмарын бадмаараг, хаш зэрэг эрдэнийн чулуу хамгийн сайн чанартайд тооцогддог;

Үндэсний баяр:

  • Тусгаар тогтнолын өдрийг 1 дүгээр сарын 4-нд тэмдэглэдэг.

УЛС ТӨРИЙН ТОГТОЛЦОО

Үндсэн хууль:

  • Анхны Үндсэн хууль 1947;
  • Хоёрдахь Үндсэн хууль 1974;
  • Гуравдахь буюу одоогийн Үндсэн хуулийг 2008 оны 5 дугаар сарын 29-ний өдөр баталсан;

Засаглалын хэлбэр:

  • Ерөнхийлөгчийн холимог тогтолцоотой

Ерөнхийлөгч:

  • Мьинт Све 2021 оны 2 дугаар сарын 2-ноос Ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгчээр томилогдсон;
  • Генерал Мин Аунг Хлайнг (төрийн эргэлтийн дүнд 2021 оны 2 дугаар сарын 2-нд Төрийн удирдах зөвлөл (State Administration Council)-ийн тэргүүнээр өөрийгөө зарласан)

Парламент

(Холбооны Ассамблей)

  • Ассамблейн хоёр танхимтай. Төлөөлөгчдийн танхим нь 440 суудал (үүнээс 110 суудал нь цэргийн), Үндэстний танхим нь 224 суудалтай (үүнээс 56 суудал нь цэргийн);
  • Ассамблейн дээд танхимын дарга Ман Вин Хайнг Тан, бүрэн эрхийн хугацаа 4 жил;
  • Ассамблейн доод танхимын дарга Вин Мент, бүрэн эрхийн хугацаа 4 жил;

Төрийн зөвлөх (Ерөнхий сайдын үүрэгтэй ижил төстэй):

  • Хатагтай Аунг Сан Сү Чий (одоогоор гэрийн хорионд байгаа)

Гадаад хэргийн сайд:

  • Хатагтай Аунг Сан Сү Чий, бүрэн эрхийн хугацаа 4 жил

Сонгуулийн тогтолцоо:

 

  • Мажоритар тогтолцоотой;
  • Үндсэн хуулийн дагуу бүх нийтийн сонгуулийг 4 жил тутам зохион байгуулдаг бөгөөд 25% (166 гишүүн)-ийг цэргийн эрх мэдэлтнүүд шууд томилдог. Харин 75% (498 гишүүн)-ийг ард түмний санал асуулгаар тодруулдаг.

Сүүлийн сонгуулийн дүн:

  • 2020 оны 11 дүгээр сарын 8-нд болсон сонгуулийн дүнд Ардчиллын төлөөх үндэсний лиг нам нийт 476 суудлаас 397 суудал авч үнэмлэхүй олонхи болсон;
  • Засгийн эрхийг баригч нам: Ардчиллын төлөөх үндэсний лиг нам;

Улс төрийн гол нам:

  • 23 улс төрийн нам төрийн болон орон нутгийн сонгуульд тодорхой хэмжээний суудал авсан;
  • Эрх баригч нам болох Ардчиллын төлөөх үндэсний лиг нам нь зүүний, популист үзэлтэй нам;
  • Холбооны эв нэгдэл, хөгжлийн нам (Мьянмарт цэргийнхэн төрийн эрх барьж байх үед байгуулагдсан цэргийн угшилтай нам юм)

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн          

  • 64.82 тэрбум ам.доллар (2023 онд)

ДНБ-ний өсөлт

  • ДНБ-ний өсөлтийн хэмжээ: 1.2% (2024 онд)

Нэг хүнд ноогдох ДНБ

  • Нэг хүнд ноогдох ДНБ 1168 ам.доллар (2023 оны 12 дугаар сарын байдлаар)

Дундаж цалин

  • Дундаж цалин 300 ам.доллар (цалингийн доод хэмжээ 55 ам.доллар буюу өдөрт 4800 бирм кьят буюу 2.3 ам.доллар)

Эдийн засгийн гол салбар

  • Хөдөө аж ахуй 45 % (2023 онд)
  • Аж үйлдвэр 38.8%
  • Үйлчилгээний салбар 33%

Төсвийн алдагдал

  • ДНБ-ийн 6.4 хувь (2023 онд)

Ядуурлын түвшин

  • Хүн амын 32% (2024 онд)

Инфляцийн түвшин

  • 15.5 % (2024 онд)

Хөдөлмөр эрхлэлт:

 

  • 59.91% (2024 онд)
  • Ажилгүйдлийн хэмжээ: 2.8% (2023 онд)

Гадаад худалдаа

Экспорт:

26.9 тэрбум ам.доллар (2022 оны байдлаар)

Жич: Энэхүү албан ёсны мэдээнд Тайланд, БНХАУ, Бангладеш руу хууль бусаар гаргадаг мод, үнэт чулуу, хар тамхи, тутрага зэрэг бүтээгдэхүүнийг тусгадаггүй байна.

Экспортын гол түнш:

БНХАУ 33,7%, Тайланд 21,4%, Япон 6,1%, БНЭУ 5,7%, АНУ 4%, бусад 29,1%.

Экспортын гол бүтээгдэхүүн:

Байгалын хий, мод, далайн загас, тутрага, бэлэн хувцас, эрдэс баялаг, үнэт чулуу, будаа 

Импорт:

29.7 тэрбум ам. доллар (2022 оны байдлаар)

Жич: Энэхүү албан ёсны мэдээнд  Тайланд, БНХАУ, Малайз, БНЭУ зэрэг улсаас хууль бусаар оруулж буй өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүн, дизель түлш зэрэг бүтээгдэхүүнийг тусгадаггүй байна.

Импортын гол түнш:

БНХАУ 31,6%, Сингапур 17,7%, Тайланд 13.5%, Индонез 7,9%, Малайз 5,4%, бусад 23,9%.

Импортын гол бүтээгдэхүүн:

Газрын тос, пластик, машин төхөөрөмж, тээврийн хэрэгсэл, цемент, барилгын материал, хүнсний бүтээгдэхүүн, бордоо  

Байгалийн баялаг    

Байгалын хий, мод, цайр, гянт, зэс, нүүрс, хар тугалга, гантиг, газрын тос, үнэт чулуу 

Гадаад өр

  • 43 тэрбум ам.доллар буюу ДНБ-ний 58.5% (2023 оны байдлаар)

Мөнгөний нэгж, ханш:

  • Мөнгөний нэгжийн нэр: кьят,
  • 1 ам.доллар = 2098 кьят (2024 оны 9 дүгээр сарын байдлаар),